monsoon प्रसिद्ध हवामान तज्ज्ञ पंजाबराव डख यांनी आगामी मान्सूनपूर्व पावसाच्या काळाबद्दल महत्त्वाची माहिती देत शेतकरी बांधवांना सावधानतेचा इशारा दिला आहे. येत्या काही दिवसांत पडणाऱ्या या पावसामुळे विशेषतः हळद आणि कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांनी काही पूर्वतयारी करणे अत्यावश्यक ठरणार आहे.
आगामी पावसाचे वेळापत्रक
हवामान विश्लेषकांच्या निरीक्षणानुसार, १२ मे पासून महाराष्ट्रात मान्सूनपूर्व पावसाचे सत्र सुरू होणार आहे. हा पाऊस साधारणतः २० मे पर्यंत राज्यात विविध भागांमध्ये अनुभवास येईल. विशेष महत्त्वाचे म्हणजे हा पाऊस एकाच ठिकाणी सातत्याने नसून, दर दोन दिवसांनी विविध भागांमध्ये स्थलांतरित होत राहील. यामुळे कोणत्याही विभागात अचानक मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
मान्सूनचे आगमन
यंदाचा मान्सून वेळापत्रकानुसार १२ मे रोजी अंदमान बेटांवर दाखल होणार आहे. मागील वर्षांच्या तुलनेत यंदा मान्सूनचे आगमन आठ ते दहा दिवस आधी होत आहे, हे विशेष निरीक्षण आहे. अंदमान बेटांवर स्थिरावल्यानंतर, मान्सून २१ मे पासून पुन्हा सक्रिय होऊन पुढील प्रवासाला निघेल आणि नियोजित वेळेनुसार जून महिन्यात महाराष्ट्रात प्रवेश करेल.
प्रभावित होणारे महाराष्ट्राचे विभाग
१२ ते २० मे या कालावधीत राज्यातील सर्वच विभागांमध्ये पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. यामध्ये:
- पूर्व विदर्भ
- पश्चिम विदर्भ
- उत्तर महाराष्ट्र
- कोकण पट्टा
- खानदेश
- मराठवाडा
- दक्षिण महाराष्ट्र
या सर्व भागांमध्ये किमान दोन वेळा पावसाच्या सरी पडण्याची शक्यता असून, यामुळे शेतकऱ्यांनी आवश्यक ती खबरदारी घेणे गरजेचे आहे.
शेतकऱ्यांसाठी विशेष सूचना
हळद आणि कांदा उत्पादकांसाठी
हवामान तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार, हळद आणि कांद्याचे उत्पादन करणाऱ्या शेतकऱ्यांनी ११ मे पूर्वीच आपली काढणी पूर्ण करून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यासोबतच काढणी केलेले पीक योग्य पद्धतीने आच्छादित करून ठेवावे, जेणेकरून अचानक होणाऱ्या पावसापासून पिकाचे नुकसान टाळता येईल.
ऊस उत्पादकांसाठी फायदेशीर
यंदाच्या उन्हाळ्यामध्ये राज्यात पाणी टंचाईची समस्या जाणवत असताना, मान्सूनपूर्व पाऊस ऊस उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी विशेष लाभदायक ठरणार आहे. हवामान अभ्यासकांच्या अंदाजानुसार, पावसाचे प्रमाण इतके असेल की सऱ्यांमध्ये पाणी साचेल, ज्यामुळे किमान दोन वेळेस ऊसाला पाणी देण्याची आवश्यकता भासणार नाही. यामुळे शेतकऱ्यांना पाणी आणि मजुरीच्या खर्चात बचत करता येईल.
हवामान अनुकूलता
अरबी समुद्रातून बाष्पाचा पुरवठा सातत्याने सुरू असल्याने, पावसासाठी अनुकूल वातावरण तयार झाले आहे. या प्राकृतिक परिस्थितीमुळे मान्सूनपूर्व पावसाची शक्यता अधिक प्रबळ झाली आहे. हे सर्व हवामान घटक पावसाच्या अंदाजांना पुष्टी देणारे आहेत.
शेतकऱ्यांनी करावयाची पूर्वतयारी
- हळद आणि कांदा उत्पादकांनी ११ मे पूर्वी काढणी पूर्ण करावी
- काढणी केलेले पीक सुरक्षित व कोरड्या ठिकाणी साठवावे
- पावसापासून संरक्षणासाठी पिकांना योग्य आच्छादन द्यावे
- ऊस उत्पादकांनी पावसाचा लाभ घेण्यासाठी शेतातील पाणी साठवण्याची व्यवस्था करावी
- पेरणीचे निर्णय घेण्यापूर्वी हवामान विभागाचे अधिकृत अंदाज नियमित तपासावेत
दीर्घकालीन निरीक्षण
यंदाचा मान्सून सामान्यपेक्षा आधी सुरू होत असला तरी, महाराष्ट्रात त्याचे आगमन जून महिन्यातच होणार आहे. पण मान्सूनपूर्व पावसामुळे शेतकऱ्यांना उन्हाळ्याच्या पाणी टंचाईतून काही प्रमाणात दिलासा मिळेल. विशेषतः ऊस उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी हा काळ अधिक अनुकूल राहणार आहे.
प्रभावी पावसाचे अंदाज
हवामान अभ्यासकांच्या मते, १२ ते २० मे दरम्यान राज्यात होणारा पाऊस विविध विभागांमध्ये अनुभवास येईल. कोणत्याही एका भागात सातत्याने नसला तरी, प्रत्येक भागात किमान दोनदा पावसाच्या सरी पडण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी तयारीने राहणे गरजेचे आहे.
विशेष सावधानता
विशेषतः हळद आणि कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी, काढणी केलेले पीक पावसापासून बचावासाठी सुरक्षित ठिकाणी ठेवणे महत्त्वाचे आहे. अचानक पडणाऱ्या पावसामुळे या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होऊ शकते, म्हणून विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांनी आगामी मान्सूनपूर्व पावसाबद्दल सतर्क राहून, आपल्या पिकांची योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे. हवामान विभागाचे अद्ययावत अंदाज लक्षात घेऊन, शेतीविषयक निर्णय घेतल्यास पावसापासून होणारे नुकसान टाळता येईल आणि फायदेशीर बाबींचा लाभही घेता येईल.
विशेष दिस्क्लेमर: ही माहिती ऑनलाइन स्रोतांवरून संकलित करण्यात आली आहे. वाचकांनी कृपया स्वतः संपूर्ण चौकशी करून व अधिकृत हवामान विभागाच्या सूचनांचे पालन करून पुढील निर्णय घ्यावेत. या माहितीच्या आधारे घेतलेल्या निर्णयांबद्दल लेखक वा प्रकाशक जबाबदार राहणार नाहीत. शेतकऱ्यांनी कृषि विभागाच्या स्थानिक कार्यालयांशी संपर्क साधून अधिक माहिती प्राप्त करावी.
